Trước năm 1956

Thời nhà Nguyễn độc lập, vùng đất Hòn Đất ngày nay lúc bấy giờ thuộc phủ An Biên, tỉnh Hà Tiên. Lúc bấy giờ, cư dân vùng này chủ yếu là người Khmer và người Kinh ở Nam Bộ. Năm 1920, thực dân Pháp thành lập quận Châu Thành thuộc tỉnh Rạch Giá. Lúc này, Hòn Đất chiếm phần lớn đất đai của quận Châu Thành, tỉnh Rạch Giá.

Năm 1941, chính quyền Pháp mới chiêu mộ 750 hộ nông dân ở Thái Bình, Nam Định vào đây sinh sống, lập làng, mở ấp. Bên cạnh những mái nhà lợp lá dừa nước, những mái nhà tranh vách đất đặc trưng của nông thôn miền Bắc đã mọc lên trên mảnh đất này và dần dần tạo nên bản sắc quần cư mới.

Giai đoạn 1956-1975

Sau năm 1956, chính quyền Việt Nam Cộng hoà đổi tên quận Châu Thành thuộc tỉnh Rạch Giá thành quận Kiên Thành thuộc tỉnh Kiên Giang. Ngày 31 tháng 5 năm 1961, chính quyền Việt Nam Cộng hòa cho thành lập quận Kiên Lương thuộc tỉnh Kiên Giang. Quận Kiên Lương gồm các xã tách từ quận Kiên Thành và quận Hà Tiên cùng thuộc tỉnh Kiên Giang. Từ đó cho đến năm 1975, địa bàn Hòn Đất ngày nay tương ứng với một phần đất đai các quận Kiên Thành và Kiên Lương của chính quyền Việt Nam Cộng hòa.

Tuy nhiên, về phía chính quyền Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam (sau này là Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam) và Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, địa bàn quận Kiên Lương và quận Kiên Thành thuộc tỉnh Kiên Giang lúc bấy giờ vẫn do huyện Hà Tiên và huyện Châu Thành cùng thuộc tỉnh Rạch Giá quản lý. Sau đó, khi huyện Châu Thành bị chia ra thành hai huyện: Châu Thành và Châu Thành A thì địa bàn huyện Hòn Đất ngày nay lúc đó chính là huyện Châu Thành A thuộc tỉnh Rạch Giá của phía chính quyền Cách mạng.

Năm 1971 khi Trung ương Cục miền Nam quyết định thành lập tỉnh Châu Hà, tách ra từ tỉnh An Giang, trên phần đất tỉnh Châu Đốc và tỉnh Hà Tiên trước đó thì huyện Hà Tiên, huyện Phú Quốc cùng với huyện Châu Thành A của tỉnh Rạch Giá lại được giao về cho tỉnh Châu Hà quản lý. Đến năm 1974 ba huyện này lại cùng thuộc tỉnh Long Châu Hà.

Giai đoạn 1975-nay

Sau ngày 30 tháng 04 năm 1975, chính quyền quân quản Cộng hòa miền Nam Việt Nam lúc bấy giờ đã giải thể quận Kiên Lương của chính quyền Việt Nam Cộng hòa trước đây, sáp nhập địa bàn quận vào các huyện Châu Thành A và Hà Tiên cùng thuộc tỉnh Long Châu Hà.

Tháng 2 năm 1976, Chính phủ Việt Nam quyết định tái lập tỉnh Kiên Giang trên cơ sở toàn bộ diện tích tỉnh Rạch Giá và ba huyện: Châu Thành A, Hà Tiên, Phú Quốc vốn thuộc tỉnh Long Châu Hà trước đó. Lúc này, huyện Châu Thành A cũng bị giải thể vào sáp nhập trở lại vào huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang.

Ngày 03 tháng 06 năm 1978, Hội đồng Chính phủ ra Quyết định số 125-CP về việc chia huyện Châu Thành thuộc tỉnh Kiên Giang thành hai huyện lấy tên là huyện Hòn Đất và huyện Châu Thành thuộc tỉnh Kiên Giang. Theo đó, huyện Hòn Đất gồm có các xã Nam Thái Hoa, Mỹ Lâm, Sóc Sơn của huyện Châu Thành cũ và xã Bình Sơn của huyện Hà Tiên cắt sang. Địa bàn huyện Hòn Đất thuộc tỉnh Kiên Giang ngày nay chính là địa bàn huyện Châu Thành A thuộc tỉnh Rạch Giá và sau đó thuộc tỉnh Long Châu Hà trước năm 1976. Khi mới thành lập, huyện Hòn Đất có 4 xã: Bình Sơn, Mỹ Lâm, Nam Thái Sơn, Sóc Sơn.

Ngày 17 tháng 2 năm 1979, tách đất xã Nam Thái Sơn lập thêm 4 xã là: Hà Sơn, Thổ Sơn, Hải Sơn, Trung Sơn.

Ngày 27 tháng 9 năm 1983, tách đất xã Bình Sơn lập xã Bình Giang; tách đất xã Mỹ Lâm lập thêm 2 xã Mỹ Hiệp Sơn và Mỹ Phước; tách đất xã Sóc Sơn lập thêm 3 xã: Sơn Hưng, Sơn Kiên, Sơn Thái.

Ngày 25 tháng 4 năm 1988, nhập xã Bình Giang vào xã Bình Sơn, nhập xã Hà Sơn vào xã Nam Thái Sơn, nhập xã Hải Sơn vào xã Thổ Sơn, nhập xã Mỹ Lâm vào xã Sóc Sơn, hợp nhất 2 xã Sơn Hưng và Mỹ Phước thành lập xã Mỹ Lâm mới, đồng thời lập thị trấn Hòn Đất trên cơ sở 4 ấp rưỡi của xã Thổ Sơn và 1 ấp của xã Nam Thái Sơn. Huyện Hòn Đất lúc này gồm có thị trấn Hòn Đất và 7 xã: Bình Sơn, Mỹ Hiệp Sơn, Mỹ Lâm, Nam Thái Sơn, Sóc Sơn, Sơn Kiên, Thổ Sơn.

Ngày 18 tháng 3 năm 1997, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định số 23 - CP, thành lập xã Bình Giang trên cơ sở 12.793 ha diện tích tự nhiên và 8.434 nhân khẩu của xã Bình Sơn. Xã Bình Sơn sau khi điều chỉnh địa giới hành chính có 20.407 ha diện tích tự nhiên và 10.246 nhân khẩu.

Ngày 11 tháng 2 năm 2003, Chính phủ Việt Nam lại ban hành Nghị định 10/2003/NĐ - CP, thành lập xã Mỹ Phước trên cơ sở 4.279,89 ha diện tích tự nhiên và 6.384 nhân khẩu của xã Mỹ Lâm. Sau khi thành lập xã Mỹ Phước, xã Mỹ Lâm còn lại 3.988,47 ha diện tích tự nhiên và 16.039 nhân khẩu.

Ngày 8 tháng 1 năm 2004, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định 11/2004/NĐ - CP, thành lập thị trấn Sóc Sơn trên cơ sở 2.206,88 ha diện tích tự nhiên và 15.082 nhân khẩu của xã Sóc Sơn. Địa giới hành chính thị trấn Sóc Sơn: Đông giáp xã Mỹ Lâm; Tây giáp xã Sơn Kiên; Nam giáp xã Mỹ Lâm và biển Đông; Bắc giáp xã Sơn Kiên, Mỹ Thuận. Sau khi thành lập thị trấn Sóc Sơn, xã Sóc Sơn còn lại 3.762,25 ha diện tích tự nhiên và 7.320 nhân khẩu. Đổi tên xã Sóc Sơn thành xã Mỹ Thuận.

Ngày 7 tháng 2 năm 2005, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định 15/2005/NĐ - CP, thành lập xã Lình Huỳnh trên cơ sở 2.174,83 ha diện tích tự nhiên và 6.999 nhân khẩu của xã Thổ Sơn; thành lập xã Mỹ Thái trên cơ sở 5.935 ha diện tích tự nhiên và 5.124 nhân khẩu của xã Nam Thái Sơn. Sau khi thành lập xã Lình Huỳnh, xã Thổ Sơn còn lại 5.920,17 ha diện tích tự nhiên và 11.096 nhân khẩu. Sau khi thành lập xã Mỹ Thái, xã Nam Thái Sơn còn lại 18.175 ha diện tích tự nhiên và 7.103 nhân khẩu.

Ngày 6 tháng 4 năm 2007, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định 58/2007/NĐ - CP, thành lập xã Sơn Bình trên cơ sở điều chỉnh 3.571,53 ha diện tích tự nhiên và 8.288 nhân khẩu của xã Sơn Kiên. Sau khi điều chỉnh, huyện Hòn Đất có 14 đơn vị hành chính trực thuộc, gồm các xã: Mỹ Thuận, Bình Giang, Mỹ Phước, Nam Thái Sơn, Mỹ Hiệp Sơn, Sơn Kiên, Sơn Bình, Thổ Sơn, Bình Sơn, Mỹ Lâm, Lình Huỳnh, Mỹ Thái và thị trấn Sóc Sơn, thị trấn Hòn Đất.